Για να σχηματίσει κανείς μια έγκυρη άποψη για ένα ιστορικό γεγονός, δεν φτάνει η ανάγνωση μιας και μόνης αφήγησης, αλλά η μελέτη ιστορικών προσεγγίσεων από πολλές, διαφορετικές οπτικές, ώστε να μπορέσει να γίνει σύγκριση πηγών και συμπερασμάτων. Είναι δεδομένο ότι η ιστορία είναι χώρος όπου οι ερμηνείες αλλάζουν ανάλογα με την εποχή και συχνά συγκρούονται. Έτσι, η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας πρέπει να πατάει σε μετρήσιμα δεδομένα από αξιόπιστες πηγές (έγγραφα, μαρτυρίες, στατιστικά στοιχεία) και όχι σε προφορικές μαρτυρίες. Μόνο συγκρίνοντας τέτοια τεκμήρια βγαίνει, όσο γίνεται, μια πιο αντικειμενική κατανόηση του παρελθόντος.
Η μελέτη του ρόλου του Ιωσήφ Στάλιν ως ιστορικής προσωπικότητας, δείχνει όσο λίγα άλλα θέματα πόσο αναγκαίο είναι να εξεταστεί από δύο εκ' διαμέτρου αντίθετες οπτικές. Aπό την μια μεριά, η ματιά του Ludo Martens στο βιβλίο «Another View of Stalin» αποδομεί πολλά από τα “καθιερωμένα” επιχειρήματα εναντίον του Στάλιν (π.χ. για τις αιτίες της πείνας στην Ουκρανία, για το μέγεθος των θυμάτων του Γκούλαγκ, για την υποτιθέμενη συνεργασία με τον Χίτλερ). Ο Martens φέρνει στο τραπέζι μια ποικιλία πηγών, και δυτικών ακαδημαϊκών εργασιών, για να αμφισβητήσει επιμέρους σημεία της αντι-σταλινικής αφήγησης, υποστηρίζοντας πως πολλά απ’ όσα θεωρούνται δεδομένα είναι τεκμηριωμένη προπαγάνδα.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η οπτική του Dmitri Volkogonov, στο βιβλίο «Stalin: Triumph and Tragedy», που παρουσιάζει τον Στάλιν ως δικτάτορα και ανώτερο διοικητή ενός κράτους θεμελιωμένου στο φόβο, με μεγάλη ευθύνη για μαζικά εγκλήματα, τρομοκρατία και διώξεις. Οι πηγές που χρησιμοποιεί είναι στρατιωτικά αρχεία, κομματικά αρχεία, αρχεία μυστικών υπηρεσιών που αποχαρακτηρίστηκαν, αλλά και προφορικών ή γραπτών μαρτυριών ανθρώπων, που έζησαν τα γεγονότα.
Ο Volkogonov θεωρεί ότι αναδεικνύει τις «σκοτεινές πτυχές της εξουσίας του Στάλιν», ενώ ο Martens, αναζητά επιχειρήματα που να στηρίζουν μια διαφορετική αφήγηση, εστιάζοντας στη συμβολή του Στάλιν στην εκβιομηχάνιση της χώρας και στη νίκη κατά του φασισμού. Βάζοντας δίπλα-δίπλα αυτές τις δύο αντίθετες προσεγγίσεις, αναδεικνύεται μια όσο πιο αντικειμενική εικόνα του τι πράγματι συνέβη. Η αντιπαραβολή αυτή, δείχνει ότι η κάθε ερμηνεία διαμορφώνεται μέσα από την πολιτική τοποθέτηση του εκάστοτε συγγραφέα, ο οποίος επιλέγει να αναδείξει συγκεκριμένες πηγές, ώστε να φτάσει σε συγκεκριμένο συμπέρασμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου